Jazz Blues

เมื่อเราเห็นคำว่า "บลูส์" อยู่ในชื่อเพลงใด ๆ อย่าเพิ่งคิดว่ามันเป็นบลูส์จริง ๆ นะครับ อย่างเพลงดัง ๆ เช่น "Limehouse Blues" หรือ "Bye Bye Blues" นั้นไม่ได้เป็นบลูส์เหมือนอย่างชื่อเลยนะครับ เช่นเดียวกันกับเพลงของ Chick Corea ชื่อ "Blues For Liebestraum" และเพลงของ Ceda Walton ชื่อ "Bremond's Blues" ก็ไม่ได้เป็นบลูส์เช่นกัน

ส่วนใหญ่แล้วเพลงบลูส์จะมี 12 บาร์ครับ แต่ก็มีบ้างที่ยาวกว่า 12 บาร์ หรือสั้นกว่า 12 บาร์ และถึงแม้ว่าเพลงบางเพลงจะมี 12 บาร์ แต่ก็ใช่ว่าจะเป็นบลูส์เสมอไปนะครับ เพราะว่าหัวใจของเพลงบลูส์นั้นมิได้อยู่ที่ฟอร์ม หรือจำนวนห้อง หากแต่อยู่ที่อารมณ์ ความรู้สึก ความคิด และสำเนียงที่ถ่ายทอดออกมา (อยากแนะนำให้ฟัง B.B. King )

ก่อนจะเรียนรู้ Jazz Blues เราคงต้องเข้าใจบลูส์ดั้งเดิม หรือ Traditional Blues ก่อนเป็นอันดับแรก



Traditional Blues ประกอบไปด้วยคอร์ด I , IV และ V เป็นสำคัญ และทุกคอร์ดเป็น Dominant 7 หมด เช่น F7 , Bb7 และ C7 ดังตัวอย่างข้างต้น
ให้สังเกตบาร์ที่ 1 , 5 , 9 และ 12 ไว้นะครับ ซึ่งก็คือบาร์ที่มีคอร์ด F7 , Bb7 , C7 และ C7 นั่นเอง เพราะนั่นคือบาร์ที่สำคัญของ Traditional Blues ในการที่จะนำไปพัฒนาเป็น Jazz Blues ในขั้นต่อไป


คราวนี้เราลองมาดูหน้าตาของ Jazz Blues กันบ้างว่าแตกต่างจาก Traditional Blues มากน้อยเพียงใด สังเกตให้ดีนะครับ



ลองพิจารณาที่ละ 5 บาร์ก่อนนะครับ ให้ดูเปรียบเทียบระหว่าง Jazz Blues กับ Traditional Blues ตั้งแต่บาร์ที่ 1 ถึงบาร์ที่ 5 นะครับ จะเห็นว่ามีการเคลื่อนไหวที่ต่างกัน แต่คอร์ดเป้าหมายเหมือนเดิม (คือคอร์ด F7 ในบาร์ที่ 1 และคอร์ด Bb7 ในบาร์ที่ 5)
ความสำคัญอยู่ที่บาร์แรกและบาร์ที่ 5 นอกเหนือจากนั้น Jazz Blues จะเล่นเป็นคอร์ดอื่น เช่น Bb7 ในบาร์ที่ 2 แล้วกลับมาเล่น F7 ในบาร์ที่ 3 อีกครั้ง เนื่องจากไม่ใช่บาร์ที่ให้ความสำคัญอะไรมาก แต่เมื่อถึงบาร์ที่ 4 Jazz Blues จะเล่นคอร์ดที่เป็น ii - V (ทู - ไฟว์) ของคอร์ดในบาร์ที่ 5 คือเล่น Cm7 - F7 ส่งไป Bb7 นั่นเอง เมื่อมาถึงบาร์ที่ 7 ก็จะกลับมาเป็น F7 เหมือนเดิม

คราวนี้แหละ ตั้งใจอ่านนะครับ
บาร์ที่ 8 จะเป็น ii - V (ทู - ไฟว์) ของบาร์ที่ 9 แต่จะเห็นว่าบาร์ที่ 9 ของ Jazz Blues เป็นคอร์ด Gm7 ในขณะที่บาร์ที่ 9 ของ Traditional Blues เป็นคอร์ด C7 ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะว่า ในทางแจ๊สนั้นเราจะมองว่าคอร์ด ii (ทู) กับคอร์ด V (ไฟว์) เป็นคอร์ดที่ใช้แทนกันได้ หรือแทบจะเรียกว่าเป็นคอร์ดเดียวกันก็ว่าได้ กล่าวคือ ใน Traditional Blues นั้น คอร์ด C7 ในบาร์ที่ 9 คือคอร์ด V (ไฟว์) ของ F7 ดังนั้น เราจึงสามารถเล่นคอร์ด Gm7 ซึ่งเป็น ii (ทู) ของ F7 แทนได้นั่นเอง
เมื่อบาร์ที่ 9 คือ Gm7 ซึ่งเป็น ii (ทู) บาร์ที่ 10 จึงเล่นคอร์ด C7 ซึ่งเป็น V (ไฟว์) ของบาร์ที่ 11 แต่เนื่องจากบาร์ที่ 12 ใน Traditional Blues เป็นคอร์ด C7 ในทางแจ๊สจึงสามารถเล่นคอร์ด Gm7 แทนได้ แล้วให้เล่น ii - V (ทู - ไฟว์) ในบาร์ที่ 11 เพื่อเชื่มไปบาร์ที่ 12 ซึ่งจะได้ Am7b5 - D7b9 ไปหา Gm7 ดังตัวอย่าง
และเพื่อเป็นการย้อนกลับไปคอร์ดเริ่มต้นใหม่ซึ่งเป็นคอร์ด F7 เราจึงสามารถเล่น ii - V (ทู - ไฟว์) ในบาร์ที่ 12 ซึ่งจะได้คอร์ด Gm7 - C7 นั่นเอง (บาร์ที่ 11 - 12 ใน Jazz Blues นั้น เรียกว่า turn around)

จะเห็นว่า Jazz Blues นั้นเน้นการใช้คอร์ด ii - V (ทู - ไฟว์) ในการเชื่อมไปยังคอร์ดต่อไป และเปลี่ยนคอร์ด V (ไฟว์) เป็นคอร์ด ii (ทู) ดังที่ได้ยกตัวอย่างไว้ จึงทำให้สีสันใน Jazz Blues นั้นมีมากกว่า Traditional Blues ซึ่งมีเพียง 3 คอร์ด
เมื่อใดที่เราได้ยินคำว่า Jazz Blues ให้จำไว้ว่าต้องเล่นฟอร์มนี้ (มาตรฐานเดียวกันทั่วโลก) เพียงแต่จะคีย์อะไรเท่านั้นเอง

เชื่อว่าคงต้องมีคนงงเรื่อง ii - V (ทู - ไฟว์) แน่ ๆ เอาไว้ผมจะมาอธิบายเรื่อง ii - V (ทู - ไฟว์) โดยเฉพาะเลยละกันนะครับ ช่วงนี้สงสัยอะไรฝากคำถามไว้ได้เลยครับ

ขอให้สนุกกับ Jazz Blues นะครับ